Fruit/noten bomen opkweken uit zaad/pit

[Eve]

Ik ben op zoek naar eigen ervaringen van mensen die zelf bomen hebben opgekweekt uit zaad/pit. 

 

Veel informatie in de boeken te vinden over slechte opbrengst, ziektegevoeligheid, geen lekker fruit, tijdsduur..  Veel info wordt nagepraat, vandaar mijn vraag naar eigen ervaringen.  

 

[Stan W]

Er zijn wel forumleden wie daar ervaring mee hebben. Ikzelf enkel met walnoten en tamme kastanjes uit zaden, maar die zijn nog te jong en hebben geen vruchten gegeven. Bij pitfruit kan het ook wel een jaar of 8-10 duren voordat zaailingen oogst gaan geven. Verder is het altijd maar de vraag of er iets leuks tussen een zaailing zit. Zou als je het probeert, wel met zaailingen uit zelf geoogste vruchten gaan werken. Zaailingen van appels uit de winkel bijvoorbeeld, zijn eigenlijk altijd bestoven door een sierappel. Daar krijg je vrijwel nooit iets bruikbaars uit.

[MH95]

Hier in de omgeving zijn best wat mensen die perziken gezaaid hebben. Geen idee wat de oorsprong van de zaden zijn. Zo heeft iemand er een die uit zichzelf opkwam op de composthoop en dat is een groene perzik. Zaailingen lijken veel minder problemen te hebben met krulziekte, waarschijnlijk omdat ze op eigen wortels staan. 
Ik heb zelf 2 perziken en 1 nectarine gezaaid. Maar die zijn van dit jaar dus kan er verder nog niks op zeggen.

[Roland]

Ons overleden forum lid Persica had veel ervaring met zelf zaaien en heeft ook goede resultaten geboekt.

Lees hier zijn zeer interessante bijdragen:

https://www.moestuinforum.nl/profile/826-persica-†-december-2016/content/

 

[Kevins Moestuin]

Toevallig staat er voor ons huis een zelfgezaaide kers die is ooit meer als 45 jaar geleden gezaaid door de man van onze buurvrouw. Geeft echt prachtige kersen wel wat aan de kleine kant maar heel smakkelijk. 

[Jorieke123]

Wij hebben bijna alleen maar gezaaide bomen. Veel komen van @Yuras, en via hem ook van Persica. Zo langzamerhand komen er vruchten en noten aan. We 'vinden' regelmatig een lekkere appel bijv. Maar er zijn ook veel bomen die hele kleine vruchten maken (al dan niet lekker...) en te wild groeien met een boel doorns. Daar hebben we er laatst een aantal van omgezaagd om dan ook de lekkere of iig veelbelovende appels meer ruimte te geven. Anderen laten we staan omdat we daar vee onder kunnen laten die dan de kleine appeltjes op eten. 

Over de noten en het andere fruit kan ik nog weinig zeggen, die hebben nog weinig tot geen fruit gegeven. En ik moet er bij zeggen dat wij aardig wat ruimte hebben voor dat soort experimenten  

 

 

[marcelru]

Jaaaren geleden bij mijn ouderlijk huis een tamme kastanje gezaaid. Prima kastanjes, maar de boom groeide echt als een gek. Binnen de kortste keren niet meer te handhaven. Hetzelfde geldt voor walnoot, zaait prima, maar geeft een boom waar je serieus ruimte voor moet hebben, groeit ook als een dolle. Dat is iets wat zaailingen eigen is; het worden vrijwel zonder uitzondering grote bomen. Die walnoot in boomgaard Acht hebben we inmiddels ook een kopje kleiner gemaakt; drukte de omringende appels en pruimen behoorlijk weg.

Bij appel en peer is zaaien niet voor de hand liggend; deze soorten zijn niet zaadvast en de zaailingen geven over het algemeen fruit van matige kwaliteit.

Van pruim en perzik weet ik het niet, er bestaan kennelijk zaadvaste rassen, maar die heb ik niet zo 1-2-3 paraat.

[woldistel]

De boeken hebben ook gelijk. En dat is geen napraten, maar gewoon wetenschap.

Want de meeste fruitbomen worden niet via zaad, maar via enting vermeerderd. Dan weet je precies welke eigenschappen je hebt, wat die zijn hetzelfde als van de plant waar de ent vanaf is gehaald. Je kunt dan nog wat manipuleren via een andere onderstam en soms is er nog wat variatie vanwege de omstandigheden (klei of zand, nat of droog enz.) Dat is het gevolg van een jarenlang proces van selecteren en weggooien van kruisingen (dus bestoven planten) tot je een hele goeie hebt.

Dat is ook de reden dat pomologische verenigingen niet zo op zoek zijn naar zaden, maar naar bomen, waar ze stekken van halen. Genetisch identiek.

 

Het voordeel van een gekocht fruit- of notenboom van een kweker is, dat je weet wat je mag verwachten. De ouderplant is bekend, de eventuele onderstam is bekend en dus weet je hoe groot ie wordt, wat voor vruchten eraan komen, gevoeligheid voor ziektes en de tijdsduur is ook wat ingekort. Dat is fijn als je ergens alleen maar een moestuintje hebt, waarvan je toch binnen een paar jaar wat wilt oogsten. Tien jaar wachten is prima als je een eigen stuk grond hebt en nog maar 30 jaar bent.

Daar is een gezegde over: "boompje groot, plantertje dood"

 

Maar verder is er ook niks mis mee om uit zelfgewonnen zaden/noten te kweken, hoor. Alleen krijg je bij bestoven zaden/ noten niet dezelfde eigenschappen terug die vrucht heeft omdat daar de eigenschappen van de bestuiver ook meetellen. In een eerste generatie valt dat misschien niet zo op.

Het fruit en de noten die wij kennen zijn het product van kunstmatige selectie door de mens: groot, smakelijk en resistent.

Natuurlijke selectie heeft meer belang bij veel zaden die goed verspreidbaar zijn en aangepast aan leefgebied. Gaat niet altijd hand in hand.

 

Ik heb zelf een zaailing van een hazelnoot naast huis geplant. Gezaaid voor de noten, maar ook voor het nutshout. De noten eten wij heel weinig, want ze zijn maar heel klein en erg droog (veel tannine) Heel anders dan de grote noot waar de boom uit is ontkiemd. En zo zijn er nog wel wat voorbeelden. De walnoot van de buren komt uit een grote gekochte noot. Heerlijk. De zaailing (nu grote boom 20+ jaar) geeft kleine noten en is gevoelig voor ziekte/schimmel. Er staat hier achter bij mijn vijg ook een gezaaide walnoot (heeft een gaai daar achtergelaten van de buurboom). En verderop in de houtwal naast het wandelpad ook al vijf jaar eentje. Die gaf dit jaar voor het eerst ook wat noten. 
 

 

[Roland]

Volgens mij kun je prima zelf zaden opkweken om een goed nieuw ras te kweken. Het aantal planten dat je nodig hebt hangt ervan af hoe kieskeurig en perfect je nieuwe ras moet zijn. 

Als je zelf zaden gaat opkweken zou ik ervoor zorgen dat je alleen zaden neemt waarvan zowel de moeder als vader superieure eigenschappen hebben.

 

Zo vermoed ik dat vroeger veel appelpit zaaiers teleurgesteld werden doordat de kleine crab appels gebruikt worden als bestuiver in boomgarden. Deze negatieve ervaringen staan in de oude boeken en wordt als waarheid aangenomen door andere die er geen ervaring hebben met het zelf bestuiven en zaaien. 

 

Hier iemand uit de usa die veel succes heeft met het kruisen en zaaien van appels. En hij heeft het zich niet gemakkelijk gemaakt omdat hij werkt met roodvlezige appels. De roodvlezige appels worden nog niet zo lang gekweekt als onze normale appels en hebben dus nog meer ongewenste genen. Toch heeft hij een aantal bijzonder goed smakende zaailingen gekweekt.

 

 

 

[Brabantse Tuinprins]

Ik zaai al jaren veel planten uit zaad, vooral sierplanten maar af en toe ook fruitplanten.

 

Bij sommige soorten zoals walnoten is de genetische bandbreedte niet heel erg groot en daar maak je een goede kans op een goed smakende oogst. De walnotenboom die hier staat komt uit noten van de boom die mijn opa in de jaren 20 of 30 van de vorige eeuw heeft geplant. Noten smaken identiek alleen is de noot van mij iets moeilijker te kraken.

 

Bij appels en peren heb je een grote genetische bandbreedte en komt er maar zelden iets goed uit. Vanuit kostenoogpunt heeft het zaaien van appels en peren ook weinig zin aangezien geënte soorten meestal niet heel erg duur zijn (zeker niet in vergelijking met geënte soorten van walnoot of pawpaw). Ik heb ooit nashiperen gezaaid en de nakomelingen waren ziektegevoelig en de resterende planten gaven inferieur fruit. Zaaien van boomvormige fruitsoorten is ook iets voor de wat langere termijn want de eerste bloei heb je vaak pas als de plant 5 tot 10 jaar oud is.

 

Nieuwe fruitrassen komen doorgaans uit zaad maar het zaad is wel het resultaat van doelgerichte kruisingen. Toevalstreffers komen voor maar zijn heden ten dage echt heel zeldzaam.

 

Jonge zaailingen van planten hebben veel aandacht nodig wat betreft verzorging. Je kunt in de zomer niet 3 weken op vakantie gaan en de boel de boel laten. Je hebt een betrouwbaar persoon nodig die de planten verzorgd. Veel mensen verkijken zich hier op zo is mijn ervaring. Ze beginnen optimistisch aan de onderneming maar gaandeweg ebt de oplettendheid weg.

[Eve]

20 uren geleden, Jorieke123 zei:

Wij hebben bijna alleen maar gezaaide bomen. Veel komen van @Yuras, en via hem ook van Persica. Zo langzamerhand komen er vruchten en noten aan. We 'vinden' regelmatig een lekkere appel bijv. Maar er zijn ook veel bomen die hele kleine vruchten maken (al dan niet lekker...) en te wild groeien met een boel doorns. Daar hebben we er laatst een aantal van omgezaagd om dan ook de lekkere of iig veelbelovende appels meer ruimte te geven. Anderen laten we staan omdat we daar vee onder kunnen laten die dan de kleine appeltjes op eten. 

Over de noten en het andere fruit kan ik nog weinig zeggen, die hebben nog weinig tot geen fruit gegeven. En ik moet er bij zeggen dat wij aardig wat ruimte hebben voor dat soort experimenten  

 

 

Goed om te lezen! Dank je.  Fijn als je de ruimte hebt! Een boom die zo vanuit de kern gegroeid is lijkt me ook veel gezonder, rijker. 

Je hebt dus ook bomen van meerdere generaties die gezaaid zijn. Dus waarvan de moeder ook een zaailing was? 

Merk je hierbij ook verschil? Vruchtvaster bijvoorbeeld? 

 

De gezaaide bomen hoeven dan ook gesnoeid te worden heb ik begrepen.  Ben benieuwd hoe hoog deze bomen worden. 

[Eve]

17 uren geleden, Brabantse Tuinprins zei:

Ik zaai al jaren veel planten uit zaad, vooral sierplanten maar af en toe ook fruitplanten.

 

Bij sommige soorten zoals walnoten is de genetische bandbreedte niet heel erg groot en daar maak je een goede kans op een goed smakende oogst. De walnotenboom die hier staat komt uit noten van de boom die mijn opa in de jaren 20 of 30 van de vorige eeuw heeft geplant. Noten smaken identiek alleen is de noot van mij iets moeilijker te kraken.

 

Bij appels en peren heb je een grote genetische bandbreedte en komt er maar zelden iets goed uit. Vanuit kostenoogpunt heeft het zaaien van appels en peren ook weinig zin aangezien geënte soorten meestal niet heel erg duur zijn (zeker niet in vergelijking met geënte soorten van walnoot of pawpaw). Ik heb ooit nashiperen gezaaid en de nakomelingen waren ziektegevoelig en de resterende planten gaven inferieur fruit. Zaaien van boomvormige fruitsoorten is ook iets voor de wat langere termijn want de eerste bloei heb je vaak pas als de plant 5 tot 10 jaar oud is.

 

Nieuwe fruitrassen komen doorgaans uit zaad maar het zaad is wel het resultaat van doelgerichte kruisingen. Toevalstreffers komen voor maar zijn heden ten dage echt heel zeldzaam.

 

Jonge zaailingen van planten hebben veel aandacht nodig wat betreft verzorging. Je kunt in de zomer niet 3 weken op vakantie gaan en de boel de boel laten. Je hebt een betrouwbaar persoon nodig die de planten verzorgd. Veel mensen verkijken zich hier op zo is mijn ervaring. Ze beginnen optimistisch aan de onderneming maar gaandeweg ebt de oplettendheid weg.

Goed om te weten! Ik ben een project gestart met schoolkinderen, we stoppen nu zaden in de grond. Maar het blijft dus opletten, in de zomer ed. Het gaat dan om bewateren lijkt me.  Verdere zorg nodig? 

[Eve]

Dank voor uw reactie.  Ja.. de ecologische waarde is misschien wel groot, ook al smaakt het ons niet lekker.

Waar hebt u de 

21 uren geleden, Jorieke123 zei:

Wij hebben bijna alleen maar gezaaide bomen. Veel komen van @Yuras, en via hem ook van Persica. Zo langzamerhand komen er vruchten en noten aan. We 'vinden' regelmatig een lekkere appel bijv. Maar er zijn ook veel bomen die hele kleine vruchten maken (al dan niet lekker...) en te wild groeien met een boel doorns. Daar hebben we er laatst een aantal van omgezaagd om dan ook de lekkere of iig veelbelovende appels meer ruimte te geven. Anderen laten we staan omdat we daar vee onder kunnen laten die dan de kleine appeltjes op eten. 

Over de noten en het andere fruit kan ik nog weinig zeggen, die hebben nog weinig tot geen fruit gegeven. En ik moet er bij zeggen dat wij aardig wat ruimte hebben voor dat soort experimenten  

 

 

 

1 uur terug, Eve zei:

Goed om te lezen! Dank je.  Fijn als je de ruimte hebt! Een boom die zo vanuit de kern gegroeid is lijkt me ook veel gezonder, rijker. 

Je hebt dus ook bomen van meerdere generaties die gezaaid zijn. Dus waarvan de moeder ook een zaailing was? 

Merk je hierbij ook verschil? Vruchtvaster bijvoorbeeld? 

 

De gezaaide bomen hoeven dan ook niet gesnoeid te worden heb ik begrepen.  Ben benieuwd hoe hoog deze bomen worden. 

 

[Brabantse Tuinprins]

21 uren geleden, Eve zei:

Goed om te weten! Ik ben een project gestart met schoolkinderen, we stoppen nu zaden in de grond. Maar het blijft dus opletten, in de zomer ed. Het gaat dan om bewateren lijkt me.  Verdere zorg nodig? 

 

Allereerst: Als je bomen/struiken gaat zaaien is het verstandig om na te gaan wat de kiemvereisten zijn. De meeste boomzaden hebben een koudeperiode nodig om te ontkiemen. We noemen dit 'stratificatie'. Voor een zaadje van planten die van nature in een gematigd/koud klimaat voorkomen zou het zeer onverstandig zijn om in het najaar of vroege winter te ontkiemen. Als je een winter krijgt met stevige vorst dan heeft de jonge zaailing sterk te lijden en het kan zelfs dat die het loodje legt. De meeste zaden uit koele/gematigde klimaten bevatten stoffen die directe kieming voorkomen. Deze stoffen worden afgebroken door een koudeperiode. In het voorjaar, met het stijgen van de temperaturen, zullen deze zaden ontkiemen.

 

Er zijn zaden die een zeer hard omhulsel hebben bijv. pruimen en abrikozen. Het vergt tijd aleer dit omhulsel voldoende zachter is geworden zodat het zaadje kan ontkiemen. Je kunt zulk soort zaden kraken maar als daarbij het eigenlijke zaadje wordt beschadigd is de kans groot dat het zaadje gaat rotten. Als je dit soort zaden op een natuurlijke wijze buiten zaait moet je er rekening mee houden dat ze pas na 2 tot 4 jaar ontkiemen.

 

Sommige zaden moeten vers zijn. Dit geldt bijvoorbeeld voor tamme kastanjes. Als deze te veel uitdrogen dan sterft het embryo in het zaadje. Bij tamme kastanjes is het zo dat als het vochtgehalte in het zaad onder de 40% zakt het zaad zelden nog kan kiemen. Dit soort zaden heeft een 'short term viability'  en moet op de juiste manier opgeslagen worden willen ze levensvatbaar blijven. Andere bekende planten die zaden hebben met een 'short term viability'  zijn veel eikensoorten, magnolia en paardenkastanje.

 

Als je zaden zaait in een pot of bak dan heb je een substraat nodig dat de juiste verhouding heeft tussen drainerend en vochtvasthoudend vermogen. Indien de grond te nat is heb je kans dat het zaadje gaat rotten. Als het substraat te veel uitdroogt heb je kans dat het embryo in het zaadje sterft.  Zaaigrond die je in het tuincentrum koopt bevat scherp zand zodat de drainage meestal goed is (wel oppassen voor uitdrogen).

Bij  sommige zaden zoals walnoot geef ik er de voorkeur aan deze in gewone grond te zaaien. Werkt meestal beter als zaaigrond. Overigens kiemen walnoten vaak pas laat in de lente. Appels en peren zijn meestal als eerste, soms al aan het eind van de winter.

 

Soms kiemen VERSE zaden onder warme omstandigheden direct. Dit gebeurt regelmatig bij appels en peren. Probleem is echter de overwintering. Houd je deze zaailingen in de winter binnen dan krijg je slappe planten waar je eigenlijk niet veel mee kunt.

 

 

Nogmaals: appels en peren hebben een zeer grote genetische bandbreedte (daarom bestaan er ook zoveel appel- en perensoorten, er bestaat zo veel meer dan wat in de supermarkt ligt).  Zaailingen van appels en peren gaan voor het eerst bloeien als ze 5 tot 10 jaar oud zijn. Er komt zelden iets goeds uit. Als jij een zaadje van een 'Elstar' of een 'Pink Lady' in de grond stopt komt daar echt geen boom uit die Elstars of Pink Lady's geeft. Meestal kleine zure krengen die zelfs voor appelmoes nog niet geschikt zijn. Benaamde soorten van heel veel boomvormige fruitsoorten worden vermeerderd via enten. Hierbij wordt een takje van de benaamde soort op een onderstam 'geplakt' . Dit is iets voor de echte liefhebber en de professionals.

 

 

21 uren geleden, Eve zei:

Een boom die zo vanuit de kern gegroeid is lijkt me ook veel gezonder, rijker. 

 

Dat kan maar hoeft niet (bij fruitsoorten meestal niet). 'Gezond'  bij veel bomen en struiken wordt bepaald door genetische eigenschappen en externe factoren. Aangezien de genetische eigenschappen bij zaailingen heel erg variabel zijn, kun je hierover geen eensluidende uitspraak doen. Bovendien komen bijv. appels en peren uit een plantenfamilie die nogal gevoelig is voor een verscheidenheid aan aantastingen.

Bij externe factoren moet je in dit verband denken aan bijv. het weer en de standplaats. Dit jaar hadden heel veel appelbomen last van schurft en dat kwam hoofdzakelijk door het natte weer in de tweede helft van de zomer.

Tot slot zie je ook dat er soms 'nieuwe' ziektes of aantastingen de kop op steken waar planten vroeger geen last van hadden. Enerzijds komt dit door de globalisering anderzijds door klimaatverandering en natuurlijke uitbreiding. Hier hebben de walnoten sinds een aantal jaren last van 'bacteriebrand' .  De groene bolsters van de noten worden bruin/zwart en verslijmen, soms gebeurt dat ook met de inhoud van de noot. De kersenvlieg kwam hier vroeger niet voor maar heeft zich vanuit het zuiden hier naar toe uitgebreid. Deze vlieg legt een eitje in een kers. Het eitje wordt een made die van de kers eet. Zo'n aangetaste kers is voor menselijke consumptie niet meer zo aantrekkelijk.

 

 

Voor kinderen lijkt het mij interessanter in het voorjaar bonen of erwten te zaaien. Deze kiemen relatief snel en geven ook redelijk snel vrucht.

 

 

 

 

[Eve]

Bedankt voor je uitgebreide reactie!! 

We zijn al 8 jaar bezig met de kinderen op school en hebben een enorme moestuin. De kinderen hebben al veel zien ontkiemen, groeien en bloeien maar geen bomen. Ik weet dat het een project voor de zeer lange termijn is maar ik vind het geweldig leerzaam voor de kinderen om te zien wat er uit een klein nootje kan ontkiemen, ook al is het 5 jaar later... 

De noten en pitten komen uit de omgeving en we hebben pitten van moeders die zelf uit pit zijn gegroeid. (waar overigens behoorlijk goede resultaten uit zijn gekomen)

We proberen zo veel mogelijk de natuurlijke gang na te bootsen en de appels, noten zijn nu klaar om op de grond te vallen en de winterperiode door te gaan, dat lijkt me het goede moment.

 

[Eve]

Ik heb zelf ooit een pruimenpit gepland en hier is een hele mooie boom uit gegroeid met gele en paarse vruchten, ze zijn heerlijk. 

[appelvrouw]

Gele én paarse aan een boom. Wat bijzonder!

@Goldfish ik heb de zaadjes uit de Chaenomeles Cathayensis gehaald, geef jij dat kans tot uitgroei naar een boom met eetbare vruchten?

[Brabantse Tuinprins]

Ja, maar Chaenomeles cathayensis groeit meestal uit tot een spaarzaam vertakte struik. Je kunt proberen er een boomvorm van te maken maar zal van onderen uit nieuwe takken proberen te maken. Oppassen voor die verd*mde stekels!

 

Zaad van Chaenomeles cathayensis heeft een koude periode nodig van 2-3 maanden. Zaden nu buiten in een pot uitzaaien en de natuur het werk laten doen. Zaden kiemen in maart/april.

 

Zaailingen van Chaenomeles cathayensis bloeien voor het eerst als ze 6 tot 8 jaar oud zijn. Als je enkele zaailingen bij elkaar zet dan krijg je een rijke vruchtdracht. Zaailingen zijn genetisch verschillend en dan werkt dat (kruisbestuiving). Als je enkele planten van Chaenomeles cathayensis  bij elkaar zet die vermeerderd zijn door stek dat afkomstig is van dezelfde struik dan werkt dat niet. Stek is identiek aan de moederplant dus geen echte kruisbestuiving.

[appelvrouw]

Dank voor je uitleg. Ik ga er nog even over nadenken dan, ik vind het wel leuk maar vind ook dat ik dan lang op de vruchten moet wachten. 

[Eve]

Gewoon doen zou ik zeggen. Het groeit vanzelf... investeren in de toekomst😇