Bodemtemperatuur en zaaitijd

[Jaydot]

Omdat ik niet voorzaai, maar alleen in de volle grond wil zaaien, loop ik te popelen om te beginnen... Maar ik heb het gevoel dat het nog te koud is voor de groenten op mijn lijstje.

 

Toen kwam ik in een ander topic (en hier uit z'n verband gehaald) dit tegen van weknow:

... maar wacht met zaaien van wortels even totdat de bodem minstens een graad of 12 a 14 is. Hier in de Zeeuwse klei zat ik verleden week nog tussen 6 a 7 graden...

Ik zie mezelf al met m'n kerntemperatuurmetertje door de tuin kruipen...

Maar serieus: het was nieuw voor mij. Ik "voel wel aan" dat er een verband moet zijn tussen bodemtemperatuur en kiemsucces, maar zijn daar richtlijnen voor? Zijn die ergens te vinden?

Kiemsucces zal van veel meer factoren afhankelijk zijn, maar ik kan me voorstellen dat dit een hele belangrijke factor is.

Ik zou er graag meer over weten...

[weknow]

Als je even met Google zoekt met kiemtemperatuur vind je allerlei tabelletjes. In het Engels is er nog veel meer.

Bijvoorbeeld deze: http://tuinzaden.info/zaaikalender/groenten-fruit/

 

Als de minimale benodigde temperatuur niet in de bodem is, kan het zaad van dat gewas nog niet kiemen. (Te hoog is ook niet goed trouwens)

Wat er dan gebeurt is dat het zaad blijft liggen wachten totdat de bodem voldoende is opgewarmd. (Met allerlei risico's zoals wegspoelen, dat het gaat rotten als het te nat blijft enz.) Bovendien zal het langzaam en onregelmatig kiemen en groeien zo gauw die minimale temperatuur er is. Er is ook nog zoiets als de ideale kiemtemperatuur per gewas (dat is waarop het grootste percentage zaden kiemt in de kortste tijd, die ligt meestal veel hoger dan de minimum temperatuur.) Wat kun je daar nu mee?

 

Twee voorbeelden: Uien kiemen vanaf 15 graden, de ideale kiemtemperatuur ligt bij 25 a 28 graden....maar tussen 15 en 18 graden kiemt al 95% in ca. 10 dagen (bij 25 graden 99% in 5 dagen) dus prima te zaaien vanaf half april op klei zegt ervaring, op zand - dat wat sneller opwarmt, kan het een tot twee weken eerder.

Knolselderij kiemt vanaf 18 graden, maar bij 25 graden is het percentage kiemers veel hoger en sneller: dus slim om die binnen gecontroleerd voor te zaaien (ook om nog 2 redenen: a. het zaad is heel klein en door langzame kieming zullen onkruiden e.d. het gauw wegdrukken + b. knolselder heeft een heel lang groeiseizoen van langzame groei...eerder kunnen beginnen is winst in oogst)

 

Te vroeg zaaien is dus onverstandig omdat je meer risico's loopt op mislukking (een snelle, goede start geeft je planten meteen een krachtige ontwikkeling, waardoor ze sterker worden en ze ook minder last hebben van concurrentie door andere planten (onkruiden). Raskeuze van wat genoemd wordt "robuuste" rassen is daarom bij ecologische teelten (zonder chemische onkruidbestrijding uiterst zinvol).

De ervaring leert bovendien dat te vroeg zaaien ook nog heel weinig tot helemaal geen enkel voordeel oplevert in extra opbrengst of vroegere oogsttijd....vaak betekent het zelfs dat planten sukkelen, onregelmatig groeien en het ten koste gaat van de resultaten.

 

Als je de mogelijkheden hebt of kunt maken om voor te zaaien (tunnel, koude bak, kasje, vensterbank) dan is hier voor sommige gewassen wel winst te behalen....zeker als het je lukt om sterke, goed ontwikkelde en goed afgeharde planten uit te planten kan het een extra oogst van hetzelfde stuk grond opleveren.

 

Bodemtemperatuur meten gaat heel makkelijk trouwens met een vleesthermometertje o.i.d. Je krijgt geen exacte waarde, maar ik zag dat het ergens tussen de 6 a 7 graden was. Maar als je kijkt naar de dag en nacht temperaturen sinds februari is dat ook heel logisch. Zwart plastic leggen, mulchlaag tijdelijk weghalen kunnen wat helpen om iets eerder aan de gang te gaan. Maar het beste wacht je tot je vrij zeker bent. Ook door te letten op wat de boeren doen (aardappels poten, bieten of uien of mais zaaien) helpt je verder. Die gaan hun dure zaaigoed echt niet zo vroeg in de grond doen, dat ze veel risico op een mislukking lopen.

[Jaydot]

Duidelijk! Dank voor je uitgebreide reactie.

 

Toch is het kennelijk geen exacte wetenschap, wat ik aan tabelletjes vind wijkt nogal eens onderling af. Inderdaad is er in het engels nog veel meer te vinden, en ook die wijken onderling af (en ze zijn meestal in Fahrenheit, verdorie). Ik vraag me altijd af of je gegevens uit - bijvoorbeeld - de US één op één kunt vergelijken met de situatie hier. Andere rassen, andere bodem, andere omstandigheden...

En zou zomerwortel zich anders gedragen dan winterwortel?

 

Hoe dan ook, mijn ervaring is ook dat je beter (iets) te laat dan te vroeg kunt zaaien, en dat heel vroeg zaaien over het hele seizoen bekeken weinig voordeel oplevert. Dus ik wacht nog maar even met mijn worteltjes .

 

Het blijft denk ik toch een kwestie van vingertopgevoel - met een half oog op de weerpluim .

 

Natuurlijk ben ik vanmorgen meteen naar de tuin geweest met mijn kerntemp metertje. Opmerkelijk was dat de grond op een bedje met mulchlaag (geperst hooi) warmer was, bijna een hele graad, dan op een open bedje. Misschien omdat er vanmorgen vroeg brede opklaringen waren, waardoor het meer kon afkoelen?

 

[speets]

Helemaal mee eens

 

Je kunt het zo ingewikkeld maken als je wilt, maar met je boerenverstand kom je ook een heel eind.

Ik ben een mooi-weertuinier en ga zelden of nooit voor april de tuin is. Ook voorzaaien deed ik eerder pas vanaf half april, en zeer met mate. Anders kwam ik in de knoop met ruimte en licht, bij gebrek aan een kas/bak. Kreeg ik allemaal van die bleke sliertplanten.

Nu heb ik een lichtkast, dus wordt het iets makkelijker, maar ik denk dat er nog heel veel beginners (en andere ongeduldigen) op de koffie komen met dat vroege (binnen) zaaien. Is ook een beetje de schuld van die zachte februarimaand: toen begon het tuindersbloed al flink te kriebelen

 

Vorig jaar heeft Henk hier een proef georganiseerd met vroeg versus laat zaaien van tomaten. Daaruit bleek dat dat weinig verschil gaf.

[gerrits]

op buienradar kun je ook de actuele grondtemperatuur zien

[speets]

Maar de grondtemperatuur van de Buienradar is iets anders dan de bodemtemperatuur zoals hier bedoeld

 

(Edit 2 ; O ja, nee, toch wel. Maak mij niet zo in de war )

26 maart 2016 aangepast door Gast

[Jaydot]

@gerrits: Dankjewel, dat wist ik niet!

 

@speets: Altijd leuk om het helemaal eens te zijn .

Maar... ben even aan het zoeken geweest, o.a. in het Weerkundig Woordenboek en op de site van KNMI (waar Buienradar z'n gegevens vandaan haalt) en volgens mij is grondtemperatuur wel degelijk hetzelfde als bodemtemperatuur. En wat grondtemperatuur betreft: je hebt gelijk .

 

Doet allemaal niets af van het feit dat de luie mooi-weer tuinier (zoals ik) nog wel even wacht tot het echt lekker is om in de tuin te rommelen, en niet meer net te koud aanvoelt, zoals nu .

 

Edit: Dit is dus de temperatuur op 10cm boven het maaiveld!

27 maart 2016 aangepast door Gast

[kathy78]

goh weer nieuwe info.

 

Zal van het weekend mijn thermometer eens in de grond steken. Ik heb een hele precieze, digitaal tot op de tiende.

Misschien dat ik er dan achter kom dat ik al sinds 28 februari naar mijn wortel velden zit te staren naar groene puntjes. Ik hoop dat er toch nog iets op kom.Ik had er wel plastic over gespannen om het warmer te krijgen. Mijn erwten heb ik onder vliesdoek gezaaid maar ook nog niks.

Diegene die ik in de plastic bak had gezaaid staan al boven maar zijn later gezaaid. Dat werkt dus sneller en beter. Tja ongeduldige piet hier.

Tomaten planten staan wel mooi, zo'n 20cm groot, maar staan warm en licht direct achter het glas.

[Jaydot]

@speets:

27 maart 2016 aangepast door Gast

[Jaydot]

@kathy78: Interessant! Laat je weten of je wortels straks inderdaad langzaam en onregelmatig kiemen en groeien, zoals weknow hierboven uitlegt?

[kathy78]

Wel. Lekker ongeduldig heb ik die voedseltemperatuur meter maar eens een paar cm in de voortuin in mijn bakken gestoken.

Temperatuur van dit wortelveldje pal op het zuiden, 9graden. Tja dus net nog te koud. In de Lidl plastic bak (platte bak?) daar was het veel beter uit te houden. Ik kwam daar in mijn bakjes met tuinbonen, erwten etc op 14 graden. Scheelt dus 5 graden. Best veel dus.

Van het weekend ga ik eens op de tuin onder dat vliesdoek meten en dat plastic en ook eens in de kas. Eens kijken wat het daar doet.

[pavespa]

Jullie hebben me echt nieuwsgierig gemaakt over het onderwerp bodemtemperatuur.

Dus mijn metertje 20cm in de grond gestoken.

Resultaat zie foto één.

Maar ik ga zeker nog wachten met zaaien.

In de kas daartegen bijna plaats te kort.

Zie tweede foto.

Ook nog het solidariteitsgevoel onder de Belgen (en andere...) een beetje verstevigd met een klein lichtje.

Zie foto drie.

Ik hoop dat de foto's goed geladen zijn???

25 maart 2016 aangepast door Gast

[weknow]

Foto (nog) niet te zien, helaas.

 

Zaaien doe je aan de oppervlakte en niet 20 cm. diep. Ik denk dat meten op enkele centimeters diepte en als de zon niet direct op de bodem schijnt een goed beeld geeft.

[pavespa]

Ik heb de foto's geladen via de knop foto's toebijvoegen aan uw bericht....

Waarschijnlijk de verkeerde wijze.

Hoe kan het dan wel?

 

Patatjes zitten toch wel iets dieper .

[pippi]

Ik heb vandaag ook even een vleesthermometer gehaald bij de Blokker. Ik ga morgen eens hier en daar de temperatuur opmeten.

 

Wat ik me trouwens afvroeg, in hoeverre heeft de omgevingstemperatuur invloed? Ik neem aan dat die van nul invloed is op het kiemen zelf, maar na het kiemen gaat die temperatuur boven de grond wel een rol spelen bij de groei, denk ik? En hoe zou dan die verhouding liggen wat invloed betreft?

 

edit: je moet je foto's wel ergens online hebben staan, heb je daaraan gedacht? en vervolgens kan je gewoon in je bericht de url van de foto plakken, met [ img ] (zonder spaties) ervoor en [ / img ] (weer zonder spaties) erachter.

[kathy78]

Ik doe een voorspelling: binnenkort zien de groothandels een sterke groei in de verkoop van vleesthermometers, waarom hebben ze geen idee van want het is nog lang geen bbq weer

vorig jaar waren bij veel ikeas ineens de vitrage gordijnen bijna op. Had iedereen gekocht voor over de wortels, kolen etc. Ik moet zeggen die gordijnen werken goed. Weer gewassen en op naar ronde twee als die wortels willen

Ik heb een temperatuur meter met een hele lange draad en dan een metalen haak van het merk CDN.

Ik prik de punt ongeveer 1 a 2 cm in de grond. Dieper zaai ik het meeste niet.

[pippi]

Ik doe een voorspelling: binnenkort zien de groothandels een sterke groei in de verkoop van vleesthermometers, waarom hebben ze geen idee van want het is nog lang geen bbq weer

 

Haha, ik kocht bij de Blokker vanmiddag die vleesthermometer EN een zak 'satéprikkers' die eruit zagen als ideale plantlabels (onbewerkt hout, en met meer plek om te beschrijven dan de tapasprikkers die ik nu gebruik)

 

Je zou bijna een kasje neerzetten en dan verankeren met van die grote metalen barbecuepennen, gewoon om de marketeers van de grote bedrijven tot opperste verwarring te brengen.

[loes]

edit: je moet je foto's wel ergens online hebben staan, heb je daaraan gedacht? en vervolgens kan je gewoon in je bericht de url van de foto plakken, met [ img ] (zonder spaties) ervoor en [ / img ] (weer zonder spaties) erachter.

 

foto's online hebben staan hoeft op dit forum niet

hier staat een stap voor stap uitleg : hoe-foto-s-op-het-forum-plaatsen-t324.html

ik vermoed dat je de laatste stap "In bericht plaatsen" bent vergeten. daarmee bepaal je op welke plek de foto in je post komt.

[pippi]

edit: je moet je foto's wel ergens online hebben staan, heb je daaraan gedacht? en vervolgens kan je gewoon in je bericht de url van de foto plakken, met [ img ] (zonder spaties) ervoor en [ / img ] (weer zonder spaties) erachter.

 

foto's online hebben staan hoeft op dit forum niet

hier staat een stap voor stap uitleg : hoe-foto-s-op-het-forum-plaatsen-t324.html

ik vermoed dat je de laatste stap "In bericht plaatsen" bent vergeten. daarmee bepaal je op welke plek de foto in je post komt.

 

 

Verrek.

 

Nee zeg, wat een service. Dit is werkelijk het eerste forum dat ik ken waarbij dat kan, zomaar van je pc uploaden.

 

En wat jij zegt, je moet wel even met je cursor in je bericht gaan staan en dan op 'In bericht plaatsen' klikken. Maar wat gaaf dat dat hier kan!

[RobO]

de bodemtemperatuur hier is nog zo laag dat er nu buiten niks lekkers kiemt of heel erg traag

ik denk ook dat je hier in NL bijna nooit de optimale temperatuur haalt: linkje

bloemkool doet er bijv. 20 dagen over bij 10 graden Celsius en 5 dagen bij 17 graden celsius bodemtemperatuur ; 's nachts mag die wel weer wat zakken

 

hier zaaien we het meeste binnen voor, als we haast hebben op een warmteplaatje met thermostaat, temperatuursensor ín het zaaibakje, zó dus:

 

 

pepertjes bijvoorbeeld op constant 30 graden die staan binnen een week boven, daarna op 20 graden onder de tl buisjes

 

sommige zaden willen écht, net zoals in de natuur, wisselende dag-nacht temperatuur, dan zou er een timer op de warmtematjes gaan, grasjes als Sereh en ook Cleone bijvoorbeeld; volgens dit linkje is dat vooral bij zaden die liefst kiemen op kale grond (sterk wisselende dag-nacht temperatuur)

 

nog een fijn linkje

[Jaydot]

Haha, geweldig, hadden jullie vorig jaar een vitragerage ontketend?

 

@RobO: Jeetje, jij houd van knutselen! Knap hoor! Maar eerlijk gezegd... zelfs als ik er de ruimte voor had zou het "niet mijn ding" zijn. Dan maar geen pepertjes . Mijn teeltlijstje wordt bepaald door wat in dit klimaat van begin af aan in de volle grond wil gedijen - het is een keuze.

Zelfs "gewoon" binnen voorzaaien leidt bij mij tot een vensterbank vol bleke sliertplanten, zoals Speets ook al zei. Als ik ooit nog eens een kasje heb... dat zou dan in het voorjaar vol staan met mijn fuxen, denk ik.

Maar dank voor de links, machtig interessant allemaal.

 

@pippi: Ja, luxe hè, een forum waar je direct foto's in kunt plaatsen!

Ik had al een vleesthermometertje, maar inmiddels heb ik de grondtemperatuurkaart op Buienradar ontdekt (met dank aan Gerrits), da's makkelijker dan om de haverklap met het vleesthermometertje naar de tuin scheuren. Edit: maar dat kaartje geeft de temperatuur boven het maaiveld aan, en niet in de bodem!

Ik denk dat de bodemtemperatuur relevant is voor het kiemen, en de luchttemperatuur voor de groei. Maar er is natuurlijk een direct verband: als de bodem lekker begint op te warmen is het sowieso niet zo koud meer . (die uitspraak doet me aan Cruijff denken...)

 

@pavespa: Probeer je het nog een keer, met de foto's?

27 maart 2016 aangepast door Gast

[pavespa]

Het plaatsen van de foto's is ondertussen gelukt.

Ik heb ze wel in het origineel bericht geplaatst.

Idd. een klikje te weinig gedaan.

Bedankt voor de hulp.

 

Ondertussen ook gemeten dat er in de diepte van de bovenste laag tuinaarde zeer weinig temperatuurverschil te merken valt.

3cm onder top 8°

20 cm diep 7°

[Bit]

Maar weer even terug naar waar dit topic over gaat. Bodemtemperatuur en zaaitijd.

 

Een stuk terug zegt iemand dat het KNMI de bodemtemperatuur meet ( ook andere weerdiensten ). Omdat er wellicht rare veronderstellingen ontstaan hier even wat ze meten : Ze ( de weerdiensten ) meten van alles; ook zelfs de temperatuur in de bodem. Maar dit wordt gebruikt voor allerlei informatieverstrekking ( gladheid-voorspellingen wegdek bv ), echter niet voor het maken van die dagelijkse en elke 10 minuten ge-update temperatuurskaartjes.

 

De 'bodem' temperatuurkaartjes die ze tonen, geven de temperatuur weer 'aan' de bodem. Op ong 10 cm boven de grond. Klomphoogte is een oud begrip daarvoor. Dan heb je de normale temperatuur-metingen die altijd in weerkasten plaatsvinden op 1,5m boven de grond.

 

Bij nachtvorsten zijn de verschillen tussen beide metingen namelijk nogal groot.

 

Dan natuurlijk de echte bodemtemperatuur.

 

Die kan nogal zeer wisselend zijn. De eigenschap van de bodem is zo ( grondsoortafhankelijk en nog veel meer factoren-afhankelijk ( vochttoestand, bedekking, ligging, helling etc etc )) dat de bodem langzaam afkoelt in de herfst en langzaam opwarmt in het voorjaar.

Oudere mensen onder ons weten dat na een strenge winter ( écht streng ) de vorst soms pas in april helemaal uit de grond kan zijn. Die vorst kan wel tot op 40cm diepte zitten dan ( 1961-62 ), terwijl de bodem op 5 cm diepte al geheel opgewarmd lijkt.

 

We kennen ook het verschijnsel 'opvriezen '. Dan is de grond bevroren geweest, waarna de temperaturen stijgen soms wel tot boven de 5gr, en dat er dan tóch nog gladheid kan optreden doordat de kou van onderaf naar boven komt. : 'op-vriezen'

 

De grond kan hard zijn van een dikke vorst, en dan kan de grond direct daarónder toch vrij hoog van temperatuur zijn.

 

Belangrijk in dit alles is het feit, dat je niet snel zal zaaien op grotere diepte., maar met vorst nog in de grond heeft zaaien niet zo heel veel zin. Zaaien van zaden, die geen vorst verdragen óók niet als er nog grote kans op nachtvorsten is. Maar zaad van een aantal grassoorten bv, komen al tot leven als de vorst nog in de grond zit, maar de temperatuur om hen heen tot boven de 4gr stijgt, ook veel onkruiden hebben dat.

Het is allemaal niet zo eenduidig dus.

 

gewoon per teelt te bepalen ( staat ook niet voor niets op het zakje ( zeeer algemene info ) , daarom ook forums als het onze, en we hebben google natuurlijk.

[loes]

hier in het topic werd gezegd dat de grondtemperatuur van buienradar op 10 cm diepte gemeten wordt. dat geloof ik eerlijk gezegd niet.

de zon schijnt eindelijk weer en de grondtemperatuur schiet direct van -0,7graden vannacht naar bijna 14graden? dat lukt nooit zo snel, zeker niet op kleigrond.

 

een meting op klomphoogte lijkt mij dan ook een stuk waarschijnlijk.

[Jaydot]

Ik heb het nu nagevraagd op de Facebook pagina van Buienradar...

Als ik een reactie krijg zijn jullie de eersten die het horen .